Alle voorzienbare onzekerheden waarvoor geen voorzieningen zijn gevormd of die niet tot afwaardering van activa hebben geleid en die van grote betekenis kunnen zijn in relatie tot het balanstotaal of het eigen vermogen, worden als risico aangemeld.
Risico’s kunnen als volgt worden ingedeeld:
- risico’s voortvloeiend uit het eigen beleid;
- risico’s voortvloeiend uit beleid van hogere overheden;
- risico’s voortvloeiend uit samenwerkingsverbanden;
- risico’s voortvloeiend uit het handelen van derden;
- risico’s voortvloeiend uit voor de gemeente niet te beïnvloeden ontwikkelingen.
a. Risico's voortvloeiend uit eigen beleid
Garanties | Door de gemeente zijn garanties afgegeven voor geldleningen die door Gennepse verenigingen of instellingen zijn aangegaan. Als de geldlening niet wordt terugbetaald door de vereniging of instelling, dan wordt de gemeente hiervoor aansprakelijk gesteld.
Gennep heeft voorts twee garantstellingen afgegeven voor leningen aan de Stichting INTOS. Betaling van de rente en aflossing van deze leningen zijn gegarandeerd, het risico is nihil.
Open-einde-regelingen | Door de wetgeving van het Rijk worden gemeenten steeds vaker geconfronteerd met open-einde-regelingen. Te denken valt aan de Participatiewet, leerlingenvervoer, Wet Maatschappelijke Ondersteuning en Jeugdzorg.
Sociaal domein | Door de drie decentralisaties is een verruiming ontstaan van taken en verantwoordelijkheden op het gebied van Jeugdzorg, Wet maatschappelijke ondersteuning en de Participatiewet, kortweg sociaal domein. De middelen die we ontvangen van het rijk zijn niet toereikend. In 2022 is er eenmalig door het huidige kabinet een compensatie toegekend over de afgelopen jaren. Voor de jaren vanaf 2023 waren nog geen afspraken gemaakt. Daar gaat een nieuw kabinet over. De provinciaal toezichthouders hebben onderling afgesproken dat gemeente in de begroting 2023 e.v. jaren extra middelen mogen meenemen. Van belang is dat gemeente zelf ook maatregelen neemt in het kader van de transformatie rondom jeugdzorg en GGZ, mede gericht op beheersing van de kosten. Gemeenten zijn immers degene die hierop kunnen sturen. De WMO en Jeugdzorg producten zijn regionaal opnieuw aanbesteed in 2021. De verwachting is dat dit een kostenvoordeel oplevert.
Ook is het onduidelijk wat de exacte invloed zal zijn van de wijziging met betrekking tot het woonplaatsbeginsel bij jeugdigen. Deze wijziging gaat er voor zorgen dat wij als gemeente verantwoordelijk zijn voor de kosten van een onbekend aantal nieuwe cliënten. Daartegenover staat dat de kosten van een onbekend aantal andere cliënten door andere gemeenten gedragen gaan worden. Per saldo verwachten we een budgettair neutraal effect.
Voor eventuele tegenvallers binnen het sociaal domein is een bestemmingsreserve beschikbaar.
Planschade | De Wet Ruimtelijke Ordening (WRO) heeft in afdeling 6.1 WRO een regeling voor de schade die ruimtelijke plannen en besluiten kunnen veroorzaken. Denk bijvoorbeeld aan een waardedaling van onroerend goed of inkomensderving. De gemeente kan aan degene die schade lijdt een tegemoetkoming geven. Voorwaarde is dat de schade niet redelijkerwijs voor zijn rekening is en geen andere vergoeding mogelijk is. De WRO maakt afwenteling van planschade op een initiatiefnemer mogelijk. Om het risico op planschade te beperken, is het binnen de gemeente Gennep gebruikelijk om voorafgaand aan toepassing van ruimtelijke procedures waarbij schade niet kan worden afgewenteld onderzoek te verrichten naar mogelijke schade die het gevolg kan zijn van de betreffende planologische procedures. Binnen de grondexploitatiegebieden wordt rekening gehouden met mogelijke planschadeclaims. De bevoegdheid om te beslissen over ingediende planschadeverzoeken ligt bij ons college.
Opbrengst toeristenbelasting | In de meerjarenbegroting is uitgegaan van een stijging van de opbrengst toeristenbelasting uitgaande van een stijging van het aantal overnachtingen. Het stimuleren van recreatie en toerisme is een speerpunt maar er zijn ontwikkelingen die een risico vormen. Denk hierbij aan de economische ontwikkelingen. Uit het verleden blijkt dat bij een neerwaartse conjunctuur het aantal overnachtingen daalt. Dit is een autonome ontwikkeling waar wij als gemeente geen invloed op hebben.
Verbindingsweg | In 2022 wordt verder gewerkt aan de voorbereidingen en de benodigde grondaankopen voor de aanleg van de verbindingsweg in Milsbeek. Omdat het de verwachting is dat de bestemmingsplanprocedure bezwaren zal opleveren, is de exacte start van de aanleg niet aan te geven. Het opgenomen budget is gebaseerd op een kostenraming. Daadwerkelijke aanbesteding, die pas na vaststelling van het bestemmingsplan en uitwerking van de civieltechnische stukken kan plaatsvinden, moet uitwijzen of dit bedrag marktconform is.
Bouwgrondexploitatie | Voor mogelijke risico’s in het kader van de bouwgrondexploitatie wordt verwezen naar de paragraaf grondbeleid. Voor deze risico's is de Algemene reserve grondexploitaties beschikbaar. Bij de bepaling van de minimale weerstandscapaciteit zijn deze risico’s niet meegenomen. De gemeente heeft nog een vordering op projectontwikkelaar Parkvisie Holding B.V. voor de betaling van een exploitatiebijdrage plan Heikant. Voor dit risico is de Algemene reserve grondexploitaties beschikbaar. Deze vordering is wel opgenomen in de berekening van de weerstandscapaciteit. We verwachten dat er in 2022 meer duidelijkheid komt over de afhandeling van deze vordering.
PAND VOORMALIG BRANDWEERKAZERNE | Het pand van de voormalige brandweerkazerne heeft in 2021 een gemeentelijke monumentenstatus gekregen. Het pand mag hierdoor niet meer gesloopt worden en is daarom uit het exploitatiegebied Gennepermolen gehaald. De toekomstige invulling/bestemming van het pand is nog onduidelijk. Afhankelijk van de beleidskeuze die hiervoor gemaakt wordt zal dit een financiële vertaling krijgen. Op dit moment is dit nog niet in te schatten.
ONDERHOUDSPLAN BUITENSPORTACCOMMODATIES | Het onderhoudsplan met betrekking tot de gemeentelijke sportaccommodaties dient geactualiseerd te worden. Afhankelijk van de beleidsmatige keuzes die gemaakt worden ten aanzien van het gewenste kwaliteitsniveau zal dit in meer of mindere mate leiden tot een financiële impact. Dat is nu nog niet duidelijk. Hiervoor wordt een raadsbesluit opgesteld.
b. Risico's voortvloeiend uit het beleid van hogere overheden
Algemene uitkering | Via het gemeentefonds of via specifieke uitkeringen worden rijksmiddelen aan gemeenten beschikbaar gesteld. Het gemeentelijk beleid is daarom gevoelig voor rijksmaatregelen die deze geldstromen betreffen. Vooral ten aanzien van de algemene uitkering is dit risico substantieel. Als het Rijk besluit te bezuinigen, betekent dit voor gemeenten dat de algemene uitkering lager wordt. Bij extra rijksuitgaven wordt de algemene uitkering hoger. De verdeling van het gemeentefonds wordt herijkt waardoor herverdelingseffecten ontstaan die op basis van de eerste rapporten nadelig zijn voor kleinere gemeenten zoals Gennep. De planning is dat de nieuwe verdeling in 2023 wordt ingevoerd (het nieuwe kabinet zal de voorstellen uiterlijk bij de meicirculaire 2022 doen). De verwachtte korting is verwerkt in de begroting. Omdat nog onduidelijk is wat de precieze verdeling wordt is een extra korting opgenomen in de berekening weerstandscapaciteit.
Omgevingswet | De structurele financiële wijzigingen die de Omgevingswet in de overgangsfase vanaf 2022 met zich meebrengt, zijn nog niet volledig inzichtelijk. Dit is namelijk mede afhankelijk van nader te maken keuzes over de inrichting van bijvoorbeeld digitalisering en de inrichting van de bodemtaken die aan de gemeente worden overgedragen. Ook zijn de financiële effecten van de wetswijzing op het aantal vergunningen (leges) en op de uitvoering van vergunningverlening en handhaving op dit moment nog niet volledig duidelijk. We volgen hierbij de landelijke berichtgeving en sparren hierover met de regiogemeenten om de consequenties voor onze gemeente beter inzichtelijk te maken.
c. Risico's voortvloeiend uit samenwerkingsverbanden
Sociale werkvoorziening | De meerjarenbegroting voor de Sociale Werkvoorziening vraagt structureel om een gemeentelijke bijdrage. Deze bijdrage komt ten laste van de deelnemende gemeenten in de Gemeenschappelijke regeling Intergemeentelijke werkvoorziening Gennep, Mook en Middelaar (GR IWGM) en is als zodanig in de begroting van de gemeente verwerkt. Dit risico ziet toe op een extra overschrijding van het exploitatietekort, wat een extra gemeentelijke bijdrage zou betekenen. Uitgegaan wordt van een risico van 10% van de overschrijding van de jaarlijkse bijdrage.
d. Risico's voortvloeiend uit handelen van derden
Waarborgfonds Sociale Woningbouw | In het kader van de privatisering van Nederlandse woningcorporaties (in 1995) heeft de gemeente Gennep het risico van de garantieverstrekking c.q. leningverstrekking aan woningcorporaties overgedragen aan het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW). De gemeente fungeert naast de corporaties en het waarborgfonds als derde “achtervang”. Alleen als de bijdragen van de voorgaande twee partijen ontoereikend zijn, moeten Rijk en gemeenten op verzoek van WSW renteloze leningen verstrekken. Gemeenten lopen een minimaal risico.
Waarborgfonds Eigen Woningbouw | Het risico van garantieverstrekking in het kader van de Nationale Hypotheek Garantie is ondergebracht in Waarborgfonds Eigen Woningen (WEW). Uit de liquiditeitsprognoses van het WEW blijkt, dat voor de jaren waar de prognoses betrekking op hebben geen aanspraken zijn te verwachten op de achtervangfunctie van gemeenten.
e. Risico's voortvloeiend uit voor de gemeenten niet te beïnvloeden ontwikkelingen
Renteontwikkeling | Door de voorgenomen investeringen gaan we in 2024 nieuwe geldleningen afsluiten. Indien de rente op de geld- en kapitaalmarkt zich ongunstig ontwikkelt ten opzichte van het in de begroting opgenomen rentepercentage, dient rekening te worden gehouden met extra rentelasten voor de lening die afgesloten gaat worden. De ontwikkeling kan ook positief zijn als de rente zich gunstig ontwikkelt. De rente is laag en de verwachting is dat de rente voorlopig laag blijft. Het risico is hiermee beperkt.